Kuks to miejscowość w Czechach położona blisko polskiej granicy. Swego czasu słynęła z uzdrowiska – było to jedno z najbardziej znanych uzdrowisk w ówczesnej Europie. Zjeżdżała tu cała śmietanka towarzyska. Uzdrowiska już nie ma, pozostał za to szpital, który swoim wyglądem przypomina pałac. Zarówno uzdrowisko jak i szpital należał do hrabiego Sporka – postaci nietuzinkowej. Tym bardziej warto go zwiedzić – ze względu na wnętrza oraz właściciela.
Spis treści
Parking
Dojechać do Kuksu można bez problemu omijając autostradę, więc nie ma konieczności zakupienia winiety. Jak kupić winietę wspominaliśmy w innym wpisie.
Do wyboru są trzy parkingi:
- Płatny parking przy uzdrowisku w Kuksie – 60 CZK za dzień, płatność bilonem w automacie GPS: 50.40086, 15.88797
- Bezpłatny parking blisko szlaku prowadzącego do uzdrowiska w Kuksie GPS: 50.40068, 15.87001
- Parking znajdujący się blisko Betlejem Brauna, jest darmowy, ale od szpitala w Kuksie to kilka kilometrów GPS: 50.398472, 15.841499
Proponujemy tak zaplanować wycieczkę by wybrać opcję trzecią połączoną ze spacerem od Betlejem do Kuksu i z powrotem.
ZOBACZ KONIECZNIE: Betlejem mistrza Brauna – szlakiem do szpitala w Kuksie
Krótka historia
Hrabia Spork po odkryciu w Kuksie wód zdrowotnych postanowił stworzyć uzdrowisko, ale nie byle jakie. Stworzył uzdrowisko, które było kierunkiem wybieranym przez całą śmietankę towarzyską, był wyborem numer jeden nawet przed uzdrowiskiem w Baden Baden. Lata świetności trwały tylko 40 lat, a najlepszy moment przypadł na 1725 rok. To wtedy wino lalo się wzdłuż schodów prowadzących do pałacu hrabiego.
Hrabia Spork zmarł w 1738 roku, nie widział dwóch ważnych wydarzeń. Mianowicie wielkiej powodzi z 1740 roku, która doprowadziła do zniszczeń jego pałacu i części uzdrowiskowej oraz otwarcia szpitalu w Kuksie. Stało się to 5 lat po śmierci hrabiego.
Szpital jest piękną barokową budowlą projektu włoskiego architekta Giovanniego Battisty Alliprandiego. Rzeźby, które są widoczne na każdym kroku pierwotnie wyszły spod dłuta mistrza Brauna (tak jak Betlejem). Dzisiaj najbardziej znane alegorie Cnót i Występków widoczne przed szpitalem to kopie. Oryginalne rzeźby znajdują się w środku, w jednej z sal szpitalnych. Znawcami nie jesteśmy, ale kopie zostały bardzo dobrze odwzorowane.
Szpital powstał pierwotnie dla weteranów wojennych, jednak opiekę zapewniano każdemu mężczyźnie, który potrzebował pomocy. W szpitalu urzędował zakon Bonifratrów, jednorazowo opiekował się nawet setką chorych. Działali do 1938 roku. W czasie II wojny światowej szpital został przejęty przez Niemców i działał tu dom poprawczy dla organizacji Hitlerjugend.
W 2015 roku szpital został udostępniony do zwiedzania po pięciu latach remontu!
Zwiedzanie
Istnieje kilka opcji zwiedzania:
- szpitala w Kuksie – 200 CZK (bilet normalny)/160 CZK(bilet ulgowy)
- starej apteki – 120 CZK/ 100 CZK
- grobu rodziny Sporków – 80 CZK/ 60 CZK
- i historia produkcji leków – 80 CZK/60 CZK
Płatność odbywa się w kasie, gdzie można nabyć również pamiątki. Płatność gotówką i kartą.
Zwiedzanie odbywa się w języku czeskim, sami otrzymaliśmy przewodnik w wersji papierowej po polsku. Wybraliśmy opcję zwiedzania szpitala w Kuksie, zajmuje około 1 godz.
Przejdźmy do praktyki – zwiedzanie szpitala
Zwiedzanie szpitala rozpoczyna się od pomieszczeń z nietypowymi eksponatami – czaszką matki hrabiego Sporka oraz obrazem jego zmarłej żony. Obraz namalowano od razu po jej śmierci… Trafił do sypialni hrabiego. Tym sposobem miał i matkę i żonę blisko siebie. Wspomnieliśmy już, że hrabia był postacią nietuzinkową? XVIII wiek to zresztą były takie czasy, w których motyw śmierci się przewijał. Mam jednak wrażenie, że w Kuksie przewijał się jakoś bardziej.
Kolejne potwierdzenie – w XVIII wieku korytarz szpitalny został wypełniony obrazami, dokładnie scenami Tańca Śmierci. W XIX wieku korytarz został zabielony, obrazy pokryto warstwą tynku. Jaka to była niespodzianka i zdziwienie gdy w 2014 roku odkryto co się kryje pod tą warstwą. Jaki płynie przekaz z tych obrazów? Nie ważne, czy jesteś żebrakiem czy bogaczem na łożu śmierci każdy z nas jest równy. Niektórzy o tym zapominają…
Kaplica św. Krzyża i kościół Trójcy Najświętszej
Kolejny punkt przy zwiedzaniu to kaplica św. Krzyża i kościół Trójcy Najświętszej. Co przykuwa wzrok w kaplicy? Szopka betlejemska! Nie jest tak fenomenalna jak ta od Brauna i wręcz wygląda dość współcześnie, ale nic bardziej mylnego! Szopka Bonifratrów pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku. Składa się 3 płócien i 7 tablic. To największe dzieło tego typu w Czechach.
A co w kościele? Zwróćcie uwagę na herby rodowe Sporków i Sweertsów. Pod chórem znajdują się drzwi do grobowca Sporków ozdobione malowidłem z kościotrupem i modnym barokowym motywem – Memento mori.
Apteka
Co jeszcze nas czeka przy zwiedzaniu? Fenomenalna apteka z 1743 roku z pojemnikami z tamtych lat. Nie można nie zwrócić uwagi na piękny sufit oraz przeogromny róg jednorożca. Tak przynajmniej utrzymywano przez te wszystkie lata działania apteki. Proszek z jednorożca używano przy ugryzieniach węża. Jak wiemy jednorożce nie istnieją ( ☹ ) a róg należał tak naprawdę do narwala.
Rzeźby mistrza Brauna
Z czego słynie szpital w Kuksie? Z rzeźb mistrza Brauna! Najbardziej znane – alegorie Cnót i Wystepków zostały przeniesione z dworu do dawnej sali szpitalnej tworząc galerię. Rzeźby miały przypominać wychowankom szpitala odwieczny spór między dobrem a złem.
Na tym kończy się zwiedzanie szpitala w Kuksie, warto jednak przejść się do ogrodu i małego cmentarza. Najlepszą opcją będzie wyruszenie na szlak prowadzący do Betlejem mistrza Brauna.
Czy warto? Podsumowanie
Szpital w Kuksie, postać hrabiego Sporka i rzeźby mistrza Brauna zrobiły na nas ogromne wrażenie. Śmiało możemy polecić wycieczkę do Kuksu, najlepiej w pakiecie o którym wspomnieliśmy na samym początku wpisu. Nie będziecie zawiedzeni! Po całym dniu zwiedzania głodni udaliśmy się do Hospody Na sýpce , która znajduje się tuż obok szpitala. I śmiało możemy polecić. Wszystko było smaczne, a po całym dniu moknięcia ichniejszy rosołek był jak złoto.
Co można zobaczyć w okolicy?
- Szopka betlejemska – 10 km
- Dvůr Králové – 7 km
- Adrspach skalne miasto – 43 km
- Hradec Kralove – 30 km
- Błędne Skały – 45 km
